अप्रिल ६ – युद्धग्रस्त मुलुक युक्रेन हुँदै पोल्याण्ड प्रवेश गर्ने योजनामा रहेका दुई जना नेपाली नागरिक युक्रेनी सुरक्षाकर्मीको फन्दामा परेका छन्। युक्रेनको सीमा सुरक्षा गार्डले बागलुङका सन्देश केशी र महोत्तरीका जयप्रकाश शाहलाई एक साताअघि नियन्त्रणमा लिएको पुष्टि भएको छ।
दुवै जना भारतीय एजेन्टमार्फत यूरोप छिर्ने प्रयासमा थिए। उनीहरू युक्रेनको राजधानी किभ पुगेपछि पोल्याण्डतर्फ अगाडि बढ्न खोज्दै थिए, तर त्यसअघिनै युक्रेनी सुरक्षाकर्मीले उनीहरूलाई पक्राउ गरेको हो।
एजेन्टको भरमा जोखिमपूर्ण यात्रा
सन्देश र जयप्रकाशले भारतस्थित एजेन्टहरूमार्फत पोल्याण्ड प्रवेश गराउने आश्वासन पाएपछि यात्रा थालेका थिए। उनीहरू मोल्डोभाबाट सडकमार्ग हुँदै युक्रेन प्रवेश गरेका थिए। तर, युद्धको चपेटामा परेको युक्रेनमा उनीहरू सुरक्षाबलको निगरानीमा परे।
पक्राउ परेपछि उनीहरूलाई थप अनुसन्धानका लागि हिरासतमा राखिएको छ। जर्मनीस्थित युक्रेन मामिला हेर्ने नेपाली दूतावासका उपप्रमुख सागर फुयाँलले यो घटनाको पुष्टि गरेका छन्।
“उनीहरू हाल हिरासतमा छन्, र दूतावासले उनीहरूलाई सुरक्षित रूपमा नेपाल फर्काउने पहल थालेको छ,” फुयाँलले बताए। यद्यपि, तत्काल नेपाल फिर्ती सम्भव नहुने उनको भनाइ छ।
कठिन प्रक्रिया र लामो समय
यसअघि यस्तै प्रक्रियाबाट युक्रेन पुगेका दुई नेपाली—शेर स्याङ्वो र फुर्वा शेर्पालाई पनि युक्रेनी सुरक्षा निकायले लगभग १० महिना हिरासतमा राखेको थियो। उनीहरू पनि एजुकेशन कन्सल्टेन्सीमार्फत सात–सात लाख रुपैयाँ बुझाएर युक्रेन पुगेका थिए। युक्रेनी अधिकारीहरूले उनीहरूलाई जासुसीको आरोपमा गम्भीर अनुसन्धान गरेका थिए।
यही कारणले, सन्देश र जयप्रकाशलाई पनि सजिलै नेपाल फर्काउन गाह्रो हुने देखिएको छ। अहिले युक्रेनबाट सिधै अन्तर्राष्ट्रिय उडान नचलेका कारण पनि थप समस्या भएको दूतावासले जनाएको छ।
फुयाँलका अनुसार, उनीहरूलाई नेपाल फर्काउन मोल्डोभा सरकारसँग सहकार्य गरी ट्रान्जिट भिसाको व्यवस्था गर्नु पर्नेछ। मोल्डोभा युक्रेनसँग सीमा जोडिएको मुलुक हो, र त्यहाँबाट हवाईमार्ग प्रयोग गरेर नेपाल फर्कन सकिन्छ।
अन्तर्राष्ट्रिय नियम र भिसा रोक
फेब्रुअरी २४, २०२२ मा सुरु भएको रुस–युक्रेन युद्धपछि युक्रेनमा सबै यात्रुवाहक अन्तर्राष्ट्रिय उडानहरू बन्द छन्। त्यसै गरी, २०२३ को जनवरीदेखि युक्रेनसँग सीमा जोडिएका देशहरूले अवैध रूपमा प्रवेश गर्ने विदेशी नागरिकलाई प्रवेशाज्ञा दिन अस्वीकार गरेका छन्। यसले गर्दा युक्रेनभित्र फसेका आप्रवासीहरूलाई बाहिर जान अझै कठिन भएको छ।
२०७९ साल फागुन १० गते नेपाली दूतावासले जारी गरेको एक विज्ञप्तिमा भनिएको थियो, “गैरकानुनी रुपमा युक्रेन प्रवेश गर्ने कुनै पनि नेपालीलाई त्यहाँबाट युक्रेनसँग सिमाना जोडिएका कुनै पनि मुलुकमा जान अनुमति दिइने छैन। अन्तर्राष्ट्रिय उडान नचलेको अवस्थाले गर्दा दूतावासबाट यात्रा अनुमतिपत्र जारी गर्न सकिने अवस्था छैन।”
दूतावासको अपिल
दूतावासले नेपाली नागरिकहरूलाई यस्ता जोखिमपूर्ण र गैरकानुनी मार्गबाट युरोप प्रवेश नगर्न पुन: आग्रह गरेको छ। मानव तस्करीमा संलग्न एजेन्टहरूको प्रलोभनमा परी जीवन नै संकटमा पार्ने सम्भावनाको चेतावनी पनि दिइएको छ।
नेपाली सरकार र विदेशस्थित कूटनीतिक नियोगहरू यस्ता समस्यामा परेका नागरिकहरूको सुरक्षाको लागि प्रयासरत छन्, तर युद्ध र अन्तर्राष्ट्रिय कानूनी प्रावधानका कारण तुरुन्त समाधान सम्भव नहुने यथार्थ पनि देखिएको छ।