Nepali in USA Your Guide to Life in the USA
सम्बन्धित लेखहरू
काठमाडौँ – “हाम्रो देश के हो? भुटान हो कि अमेरिका? आज हामीसँगै सोधिरहेका छन् ती भुटानी शरणार्थीहरू, जसलाई कुनै देशले पनि आफ्नो मानेन।”
चैत १२ गते। अमेरिका सरकारले १० जना नेपालीभाषी भुटानी शरणार्थीलाई भुटानको पारो विमानस्थलमा लगेर छाड्यो। तर, भुटानले ती आफ्नै नागरिक हुन् भनेर स्वीकार गरेन। बरु भुटानी सुरक्षाकर्मीले उनीहरूलाई ‘लखेट्दै’ भारतको जयगाउँतर्फ पठाइदियो। भारतीय प्रहरीले पनि उनीहरूलाई नेपाल सीमावर्ती पानीट्यांकीमा पु¥यायो। अनि, ती शरणार्थीहरू फेरि नेपालतर्फ भाग्न बाध्य भए। चार दिनपछि, चैत १६ गते, झापाबाट ४ जना पक्राउ परे। बाँकी कहाँ छन् भन्ने अझै अज्ञात छ।
यी शरणार्थीहरू तेस्रो देश पुनर्वास कार्यक्रमअन्तर्गत अमेरिका पुगेका थिए। भुटानले कहिल्यै स्वीकार नगरेका आफ्ना नागरिकलाई अमेरिका, क्यानडा, अस्ट्रेलिया, नर्वे लगायतका मुलुकले पुनर्वास गरेका थिए। सन् २००८ देखि सुरु भएको उक्त अभियान अन्तर्गत केवल अमेरिका alone मा ९५ हजारभन्दा बढी पुनर्वास भएका थिए। तर अहिले, अमेरिका उनीहरूलाई निष्कासन गर्दैछ।
र प्रश्न उठेको छ – निष्कासित भएर अब जान त कहाँ? अमेरिका फर्किन पाउँदैनन्, भुटानले स्वीकार्दैन, भारतबाट नेपाल धकेलिन्छन्।
‘रेड जोन’ मा भुटान, १२२ जनाको निष्कासन सूची
अमेरिकाले भुटानी समुदायका १२२ जनालाई निष्कासनको सूचीमा राखेको छ। भुटान अब ‘रेड जोन’ मा परेको देशहरूमध्ये एक हो, जसका नागरिकलाई अमेरिकामा प्रवेश अनुमति छैन। ट्रम्प प्रशासन यता तीव्र रूपमा शरणार्थी निष्कासन प्रक्रिया चलिरहेको छ।
तर, यस्ता निष्कासनहरूले मानवीय संवेदना, अन्तर्राष्ट्रिय नियम र शरणार्थी अधिकारको धज्जी उडाएको भुटानी समुदायको आरोप छ।
“बस्ने ठाउँ नै छैन, कहाँ जाने हामी?”
अमेरिकाबाट निष्कासित एक व्यक्तिका परिवारका सदस्य भन्छन् – “जाने ठाउँ नै छैन हाम्रो। नेपालमै हुर्किएको थलो हो, बस्न सहज त्यहीं हुन्छ। तर नेपालले के गर्छ भन्ने डर पनि छ।”
भुटानी समुदायका अभियन्ता भुवन प्याकुरेल भन्छन् – “निष्कासन गर्नु परे पनि अमेरिका भित्रै कारबाही गरिनुपर्छ। शरणार्थी भएकाहरूलाई धकेल्ने होइन, मानवीय दृष्टिले हेर्नुपर्छ।”
परिवार टुक्रिएको पीडा
निष्कासनका घटनाले केही परिवारलाई बाँडिदिएको छ। कमाउने व्यक्ति निष्कासित हुँदा घर चलाउनै मुस्किल हुने अवस्था आएको छ।
भुटानको अस्वीकार, नेपालतर्फको यात्रा
नागरिकता ऐन १९८५ को संशोधनपछिका नीतिले गर्दा ९० को दशकमा हजारौं नेपालीभाषी भुटानबाट निकालिए। उनीहरू भारत हुँदै नेपाल आइपुगे। ७ वटा शरणार्थी शिविरहरूमा बसे। पछि तेस्रो मुलुक पुनर्वास सुरु भयो – जसमा अमेरिकाले सबैभन्दा धेरै शरणार्थी लियो। तर अब, अमेरिका तिनै शरणार्थीलाई फिर्ता पठाइरहेको छ, भुटानले भने अझै ‘हामीका होइनन्’ भन्छ।
विरोध र अपिल
भुटानी अधिकारकर्मीहरू, राजनीतिक दलका नेताहरूले संयुक्त वक्तव्य जारी गर्दै अमेरिका र भुटानको भूमिकाको विरोध गरेका छन्। उनीहरूले नेपाल सरकार र अन्तर्राष्ट्रिय समुदायलाई राज्यविहीन हुन लागेको शरणार्थीहरूको संरक्षण गर्न आग्रह गरेका छन्।
निष्कर्ष : राष्ट्रविहीनताको खाडलमा शरणार्थी
न त भुटान फर्किन पाउँछन्, न त अमेरिका बस्न। शरणार्थी बनेर ज्यान जोगाएका मानिसहरू आज फेरि राष्ट्रविहीन हुने खतरामा छन्। अबको आशा, अन्तर्राष्ट्रिय समुदायले यी पीडितहरूको आवाज सुनेर मानव अधिकारको रक्षा गर्नेछ भन्ने मात्र हो।
